ZORAM KALKAWNG...KA RELA KA REL ZO TAWH -Ephraim
KAN RAM KALKAWNG TUR, KAN RAM ZAWLNEI TE LO SAWIDAN HI CHHUI CHHIN ANG AW...
1. Kum 2004 a Burma mihlim, Pu Hmuntea an tih mai, KHAWZIM(zimpui) Khua in Pathian thlarau hriattirna a THU alo puan lawk te..
a) Rihkhawdar kai, Tiau lui ah lei an dawh ang. b) Rihkhawdar kai hi Myanmar sorkar in hmun pawimawh takah ala puang ang. c) Myanmar ram kohhran pawl lian ber Methodist kohhran a phel darh vek ang. (Hemi te 3 hi 2014 hmalam ah khan a thleng dik vek tawh ani). Ala thlenglo 2 te:- d) Myanmar Sorkar in democracy puitling an hmu ang..!? e) Zohnahthlak in SUIHKHAWM na in a zui nghal ang...!?
2. Kum 1964-2000 a Lawngtlai khua mihlim Pu Lalthlamuana thupuan ve thung... "MIZO mipui ten ISRAEL hnam in nih zia in pawm tlân kim hma chuan, ZORAMTHAR ka pe dawnlo che u...." tiin LALPAN min hrilh ani ati...
3. Pastor Chhawna inlarna bu ah chuan heti hian ziak ani bawk..."Kil tinah chanchinthra hrilin lo tlan lo tlan ula, Chhim a fawn anga Hmar a fawn anga, Chhak leh Thlang a fawn bawk ang... In thu sawi in zoram ahneh anga, in ram hruaitu ten anla zawm ang che u a, chu in ram pumkhatna leh lungrualna chuan zoramthar ah sawn a thenkai ang che u". Tih kan hmu bawk. (Eng chanchin thra ber ni ang maw?)
4. Kum 1955 kuma Sailulak khua Pu Lalchhunga thupuan ve thung: U.N.O Rorelna hnuai ah kan ram chungchang anlo ngaihtuah a, India sorkar chuan Mizo te chu dawt hmangin nasa takin a bei a, mahse Pathianin Mizote chu a tan tlat a. America khu kan aiawh atan PA ah ruat in, British khu kan NU atan alo ruat tlat mai alo ni a. Vote lak alo hun chuan he mite 2(America leh British) lamah hian Sorkar zawng2 an trang ta si a, India sorkar chuan tih ngaihna a hre ta lo a, tichuan Mizoram chu Independent ram ni turin thu an lo ti tlu ta ani. A tawp ah chuan India chu a trawng hmasa ber ah a trang leh ta a, heti hian thu a sawi ta ani..... "Mizo te chu ka fapa indang tir an nih avangin keiman ka lo chhawmdawl ange." ati a, mahse Sorkar dang te pawh chuan "keini pawh in kan chhawmdawl ve ang" an ti a. Thilmak deuh mai chu, eng company siam pawh hi, khawl khat chhuak threuh2 pawh kan ram tana an siam phawt chu a thra bik em2 vek mai a. An mahni, a siamtu ram te ngei2 pawhin "A mak mange" tiin an hrilhfak vek zawk ani. "Thlawhtheihna te hi an rawn phurlut zut2 lai te min hmuhtir a" ati bawk... "Tin, Lengpui ah Airfield alo awm a, Israel nula tlangval te leh Mizo nula tlangval kut insuih a an leng dial2 te leh Thlawhna tê chi a chuang ho a, an Serthlum khehna pil te pawh an rawn thlak thla zat2 lai te pawh ka hmu ani" tih thu te sawiin Zoram buai 1966 hmalam khan khawtin ah te zinkual in alo puang thrin a, a thusawi ngaithla tu mi tamtak anla dam ani.. (Heng a thusawi hnuhnung zawk Airfield chungchang hi 1994 vel atrangin a thleng dik tran tih kan hmuh tak hi. Ram buai hma a alo puan lawk daih tawh ani e.).
5. S.Vanlaiphai khua Pu Saikhuma hnenah leh Pu Lalthlamuana Lawngtlai hnenah hian Bay of Bengal tuipui atranga Chhimtuipui kolodine lui rawn zawh a, Lawng lian pui2 an lo luh tur thu leh kan rama Leihnuai leh Lei chunglang hausakna TAWNTAW Pathian in alo dah thu te leh haichhuah anih hun tur te, Thlawhtheihna hmang ngei a kan ram nula leh tlangval ten Pathian thlarau atranga thiltihtheihna ropui tak dawnga khawvel hmun hrang2 a chanchinthra hril a, Juda te ngei pawh mizo ten kan tih harh turin Pathianin in alo hmuh tir bawk... Heng thu te leh Pu Lalchhunga hmuh Thlawhtheihna te khan inzawmna an nei mai lo ang maww? Pathian chatuan remruatna HUANG amite vek an va nih duh hmel veee...
HETIANGA THLARAU MITE THIL HMUH CHI HRANG2 TE HI A INDAWT A ALO THLEN THEIH DAN TUR NI AWM NGAIHRUAT CHHIN IN KUM 2015 A TRANG A KAN HMALAM HUN LOKAL TUR THLIR CHHINNA HETIANG HIAN HAN SIAM CHHIN DAWN TA ILA...DIK TAK MAW?.... A hmasa bera kan sawi tak Hmuntea khawzim khaw thilpuan 'd' na leh 'e' na lo thlen theih dan tur ber ni a rinawm chu ti hian sawi ta ila. Hriat theuh angin Kum 2004 kha chuan Myanmar ram dinhmun chu Sipai sorkar sual tak anla hrawn lai ani a, NLD Party Aungsan Suu kye pawh Jail runthim a mangang em2 a an hrek beh lai anih kha...tunah erawh chuan nikum November thla a an inthlanna result lo chhuak ah khan, NLD Party in hneh taka sorkarna an han la ta khan Zawlnei Hmunte a lo puan lawk kha a rawn thlendik tir dawn ta a ni thei em?... kumin March thla a incharge an in hlan chuan democracy puitling anni tawh dawn a. Hmunte puan 'd' na kha a thleng dik leh ta ani kan ti thei dawn ani....
Tichuan 'e' na kha engtin nge alo thlen dawn? tiin kan thlir anga, hmabak ko tak kan la nei e.... He thil erawh hi chu hun rei kan nghah pawh ngailo in chawp leh chilh a lo thleng zui mai thei tur niin a rin theih nghe2 a...a lo thlen theih dan tur hetiang hian in chhut dawn chhin teh ang.... Kan ring sual thui lutuk em lo ang chu maw....a chhan chu Pathian hian kan hnam leh kan zoram hi, tun hun hnuhnung ah hian min mamawhna lian tak anei niin a lang a, hmanah Bethlehem khua kha Fapa Yahshua messiah piannan a rawn thlang a...zirtir te a thlang a, Pharisai te an tlu thung anih kha..
Chutiang bawkin tun hun hnuhnung ah hian keini mizo hnahthlak te hi min rawn thlang ve ta ani tih thu hi Zawlnei leh zawlnei lemlo te pawhin puang an va tam ta emm....
Zohnahthlak insuihkhawmna tur atana Rahbi hmasa ni tur chuan hetiang hian thil alo kal a rinawm e.. 2016 January ni 5 zana Zonet chanchinthar in a rawn puan ang ngei khan Myanmar NLD Party in sorkarna an han form fel a trangin Myanmar rama hnam hrang2 hel pawl hruaitu te nen in remna kawng an zawng hmasa ngei dawn niin alang a("Kan zawng hmasa ber ang" anti reng anih kha). Hemi rual hian Chin hills a zohnahthlak hruaitu rual te leh hel pawl hruaitu rual te pawhin demand an nei ve ngei ang...a chhan point hnih khat lek in lo tarlang chhin ila. 1) PANGLONG AGREEMENT: Myanmar independent dawn trum in, Chin hills a zohnahthlak te khian, (keini Mizoram amite ang ve bawk in) Chin state hruaitu ten Myanmar ram hruaitu Aungsan-a te hnenah "Myanmar kan zawm phawt anga, Kum 10 hnu ah chuan duh kan thlang leh ang" tih thu delhkilh anlo nei ve tlat mai...heihi 1947 kum kha ani. he thu hi Myamar sorkar constitution section 201- 204 ah thunluh tel ani nghe nghe. mahse Aungsan-a a dam reilo a, Takhinnu(Unu) alo lal a, chuti mai a chhuahtir chu a rem ti talo a...Myanmar ram chu HEL in an lo khat ta a, Newin-a a rawn lal leh a, a zual zawpui vaihlen hlo, tun thleng in SILAI MU RORELNA na ram alo nita anih khi...tichuan keini ang bawkin Chin hills unau te khi myanmar hnuai ah tih luihna in an lo tang ve reng lo zuk ni a! (source- ZORAM by R.Thangmawia)
2) 2007 UN DECLARATION: U.N.O chuan hnam tenau te, threndarh a, awpbeh lo ni tawh chi hrang2 te tan 2007 Assembly chuan DAN thar anlo pass a :- UNO DECLARATION ON THE RIGHT OF INDIGENOUS PEOPLES ALL OVER THE WORLD
UNO IN KHAWVEL RAM HRANG HRANGA TUALCHHUAK/TUALTO HNAM TE VENHIMNA TUR LEH THENDARHA AWM TE AN IN ZAWMKHAWMA INDEPENDENT - ZALEN A HNAM ZIA LEH NUNPHUNG LEH EI LEH BAR A AN DINCHHUAH THEIH NANA GENEVA KHAWPUIA SEPTEMBER NI 13, 2007 A AN THUPUAN (UN DECLARATION 2007) ZO HNAHTHLAK HNAMTE, ZO INDIGENOUS TRIBE TE TAN A HRIAT TUR LEH A PAWIMAWH ZUALTE :
ARTICLE - 3 (MIZO) :- Tualchhuak hnamte chuan duhthlanna kawngah zalenna an nei. Chu zalenna hmang chuan ram in relbawlna leh Ei leh Bar, Khawtlang leh Hnam nunzia chawikannaah duh dan ang anga hmalak theihna an nei a ni.
ARTICLE - 3 (ENGLISH :- Indigenous Peoples have the right to Self - Determination By Virtue of that right they freely determine their Political status and freely pursue their Economic, Social leh Cultural Development.
ARTICLE - 14 (MIZO) :- Provision No. - 3 : Sawrkar thuneihna chuan Tualchhuak hnamte Insuihkhawmna turin hma a la anga, hmundanga chengte a bik takin naupangte a theih chin chinah an mahni Hnamzia leh Tawng an boral san loh nan Zirna remchang a siam ang.
ARTICLE - 14 (ENGLISH) :- Provision No. - 3 : State shall, in Conjunction with Indigenous peoples, take effective measures, in order for Indigenous Individuals, Particularly children, including those living outside their own commuities, to have access, when possible to and education in their own Culture and provided in their own language.
ARTICLE - 27 (MIZO) :- Sawrkar thuneihna chuan tualchhung hnamte Insuihkhawmna turin thil hlui chin thante, dan tlanglawnte, hnamzia leh ramchhung thuneih dan phungte zalen tak, felfai tak leh inhriat pawh theihin Dan a zam sak anga, a hlenchhuak ang. Heng thilah hian Tualchhung hnam ten inrawlh theihna tura dikna chanvo an nei.
ARTICLE - 27 (ENGLISH) :- State shall establish and implement, in Conjunction with Indigenous people concerned, a fair Independent, impartial, open and tranparent process, giving due recognitions to indigenous peoples’ Law, Traditions, Customs and Land tenure system, to recognize and adjudicate the rights of Indigenous peoples pertaining to their Lands, Territories and Resources, including those which were traditionally owned or otherwise occupied or used. Indigenous peoples shall have the right to participate in this process.
ARTICLE - 43 (MIZO) :- Heng dikna chanvo pawm takte hi khawvela Tualchhuak hnamte an lo Dam khawchhuahna turte Hnam an nihna anga an Zahawmna leh Mihring pangngai anga an Dam khawchhuah ve theihna tura siam a ni.
ARTICLE : 43 (ENGLISH) :- The right recognized here in constitute the Minimum Standard for the Survival, Diginity and well-being of this Indigenous Peoples of the World. tih thu leh 'KHAWVEL LUM LUTUK TUR VENNA ATAN RAMNGAW HUMHALH ATRUL THU AH AGENDA TIH HLAWHTLINNA ATAN, TUALTO HNAM TEN AN MAHNI RAM AN HUMHALH THEIH NAN THUNEIHNA PEK AN NI A, SORKAR LAIPUI IN CHANGKANNA CHHUANLAM A SIAM IN AN TUK CHEREU SAK TUR ANILO, A RAM NEITU TE PHALNA LO CHUAN'....tih ani bawk..
Heng UN declaration te hi Myanmar sorkar hian an hrechiang mai ni lovin, a pawm ve tu ram anni zawk a. Tin, Chin state a kan unaute khi mifing leh dan hre fee2 an lo tam in foreign ram changkang a khawsa an tam hle ani tih pawh kan hre tlang in a rinawm. Hetiang hi thil awmdan anih avangin zawlnei ve lemlo tan pawh an hmalam hun tur chu rin thiam a harsa lutuk lo khawp.... Tun hnai mai atranga Zofate in suihkhawm leh châkna thlarauvin zo hnahthlakte min mwngan ruk riau dan te...Aizawl khawpui te, Zokhawthar te Tahan leh Yangoon vel a zofa te in pumkhat lehnan a zofa thralai ho hmalak dan zawng2 te a trang mai pawh hian keini zo hnahthlakte thinlung leh rilru ah hian insuihkhawm leh chakna THAWKTU THLARAU a awm chiang ani tih hi hai rual leh hnial rual anilo e...
Hei chang ala nilo cheuu..... Nikum October thla MLA session ah khan , kan ram hruaitu rual ten Party mal rilru paih bo vek a, hnam Issue anih hre chiang a, lungrual em em a heng keini Indegenous people te tana UN Declaration Human Right an han pawm tlang dial thei mai te kha...a ropui in a lawmawm thlawt...heng thil te hian zohnakthlak te kan in pumkhatna leh in suihkhawm lehna turah kawngro tamtak a su ngeiin a rinawm. Hei chang ani neemm....2010 August thla a kan Governor meuh hovin Vanapa Hall ah, Party hrang2 hruaitu te leh NGO te pawh telin , 'Mizoram hi zofate zawng2 Inpui a tan PUAN ani e' ti a an lo nem ngheh tawh te nen khan.... Hetiang thil chi hrang hrang chuktuah khawm a kan unau, Chin hills hruaitu rual ten Myanmar sorkar thar an dawr thiam anih chuan, an Party President Pi Aungsan Suu kye ho khian UN human Right declaration meuh chu an dodal duh kherin a rinawm lem loh e... Chutianga dodalna kan tawk a lo nih si chuan kan ram zofa te zinga hruaitu hrang2 rual te hian hmalak dan tur chu an hai hauh dawn lova, UN hriatpuina ngeiin kan hnam insuihkhawmna na leh kan kal zel dan tur chu tun atranga rei vak lo ah chuan duan fel ani thuaiin a rinawm viau ani....Kum 1991 july thla chho va ZORO hruaitu te thil beisei, Zofate rorelna pakhat hnuai a kan awm theihna tur leh, kan awm duhna hmun tur duh kan thlan ala theih an beisei thu UN charter leh declaration on the Right of Indigenous people zai zui a in kaihhruaina bu ah pawh an siam hial, chung an thil beisei leh tih hlawhtlinna tur a tan a, UN Assembly session hmun hrang2 hun hrang2 a vawi engemaw zat lai an lo au chhuah pui tawh vang hian, a hlawhtlin na pawh kan hmu dawn ngei niin a rin theih ta viau ani... He thil hi chinfel anih dawn tak2 meuh chuan, kan awm duhna hmun tur hi a pawimawh ber ani dawn a, UNO member ram lo ni sa, heng bangladesh, Myanmar leh India ah te hian khawi sorkar ah emaw ber hian kan sirtluk dawn niin a lang a. Heihi zawlnei Pu Lalchhunga hmuhdan kha a thlen dik chuan India hnuai ah kan in zawmkhawm in a rinawm...Myanmar ram a kan unau zohnahthlakte chenna ramchin khi India ram chhung ah rinluh ani rih ang...India hnuai ah Mizoram MAP thar kan nei phawtin a rinawm e
No comments:
Post a Comment